Төр.мн сайт АНУ, Пеннсильванийн улсын их сургуулийн 2023-2024 оны Хампри хөтөлбөрт оролцогч Батсайханы Одгэрэлийн нийтлэлийг онцлон хүргэж байна. 

       Юниверсити парк, Пеннсильванийн Их Сургуулийн төв байранд  Шрейрэрийн Багшлахуйн Төгс Чадварын Институт байрладаг. АНУ-ын Засгийн Газрын Хьюберт Хамприйн тэтгэлэгт хөтөлбөрт шалгарч, Монголын хувийн хэвшлийн их сургуулиудын анхдагч Отгонтэнгэр Их Сургуулийн Сургалт, эрдэм шинжилгээ эрхэлсэн дэд захирал миний бие Пеннсильванийн Улсын Их Сургуулийн Боловсролын Коллежид 2023 оны зун суралцахаар ирсэн юм. Тус сургууль нь дэлхийн дээд боловсролын чанарын эрэмбэ тогтоодог QS системээр шилдэг 100 сургуулийн 83 дугаарт, мөн Дээд боловсролын удирдлага хөтөлбөр нь АНУ-д шилдэг гуравт эрэмбэлэгддэг аж. Шилдэг сургууль, хөтөлбөрт суралцахын хажуугаар 10 сарын турш миний хамгийн олон цагийг хамт өнгөрүүлсэн шинэ хамт олон, найз нөхөд, мэргэжил нэгтнүүдээ олж нөхөрлөсөн нь Шрэйрэрийн Багшлахуйн Төгс Чадварын Институтийн тусч, чадварлаг, найрсаг хамт олон байлаа.

Дээд боловсролын багшийн хөгжлийн асуудлыг сонирхон судалж байгаа миний хувьд энэ институтээс олон шинэ санаа, сайн туршлага судлахын зэрэгцээ багшийн мэргэжлийн хөгжилд анхаардаг хамт олон, боловсролын салбарт ажиллагсад, монгол уншигчдад энэ институтийн тухай санаа бодлоо хуваалцах гэсэн чин хүслээр энэхүү товч нийтлэлийг бичиж байна. 

Шрэйрэрийн Багшлахуйн Төгс Чадварын Институт үр дүнтэй сурган хүмүүжүүлэх шинэлэг, бүтээлч аргуудыг ашиглахад багш нарт боломж, дэмжлэг үзүүлэх, бүх оюутнуудыг тэгш хүртээмжтэй, таатай орчинд сургах, оюутнуудын суралцахуйн үйл ажиллагааг дэмжих, багшлахуйн төгс чадварт профессор, багш нарыг үр дүнтэй  чиглүүлэх зорилготой ажилладаг.

      Пеннсильванийн Улсын Их Сургууль тус мужид байрлах салбар 24 кампустай, жил бүр 100 мянган оюутан тус кампусуудад суралцдаг одоогийн байдлаар дэлхий даяар 650,000 мэргэжилтнийг бэлтгээд байна.  Тус сургууль 1855 онд үүсгэн байгуулагдсан, 1862 оны Морреллийн актын дагуу газрын орлогоос их сургуулийг "бусад шинжлэх ухаан, сонгодог судалгааг хасалгүйгээр" хөдөө аж ахуй, шинжлэх ухаан, цэргийн эрдэм ухаан, инженерчлэлийн практикийг заахад түлхүү анхаарч санхүүжүүлсэн сургуулиудын нэг юм. Энэ онцлогоороо АНУ-ын дээд боловсролын байгууллагууд, коллежуудын түүхэн туршлагаас өвөрмөц ялгаатай. Өөрөөр хэлбэл, орон нутгийн хөгжлийг дэмжих чиглэлээр байгуулагдсан хамтын нийгэмлэгийн хэв маягтай их сургуулийн онцгой загвар бол Пеннсильванийн Улсын Их Сургууль билээ. Тиймээс муж улс даяар тархсан 24 кампус, 6000 орчим багш, профессоруудыг багшлахуйд хөтлөх, төгс жишигт хүргэхээр зорих нь тус институтийн асар том үүрэг хариуцлага, давуу тал юм. 

Шрэйрэрийн багшлахуйн төгс чадварын институт 1986 онд байгуулагджээ.

Их сургуулийн профессор багш нарын үр дүнтэй заах, бүтээлчээр сургах сайн туршлагыг дэмжиж, эрчимжүүлэх зорилгоор Уильям болон Жоан Шрейер нараас өгсөн сайн санааны өгөөмөр хандиваар байгуулагдсан энэ институт нь байгуулагдсан цагаасаа  их сургуулийн сургалтын чанарыг дээшлүүлэх, үр нөлөөг нэмэгдүүлэх, багш нарын хөгжлийг дэмжих, багшлахуй суралцахуйн ерөнхий түвшнийг сайжруулахад бүхнээ зориулсаар ирсэн байна. Уильям болон Жоан Шрейер нарын хандив өдгөө тус институтийн эндоумент сан болон багшлахуй суралцахуйн чиглэлийн олон үйл ажиллагааны санхүүгийн эх үүсвэр болж байна.

        Тус институтийн захирал Анжела Линц дээд боловсролын салбарт 30 гаруй жил ажиллаж байгаа,  анх докторант  байхдаа энэ ажилд сэтгэл зүрхээ зориулан шамдаж, сурган хүмүүжүүлэх хүсэл сонирхолтой залуу багш нарт зөвлөхөөр ажиллаж эхэлсэн байна. Анжела багшлахуйд хөтлөх нь  сэтгэл зүтгэл шаардагдах амаргүй атлаа буянтай үйл гэж үздэг.

      Дээд боловсролын салбарт багшийн мэргэжлийн хөгжлийг сайжруулахаар ажиллаж байгаа мэргэжилтнүүд  нэн тэргүүнд их дээд сургуульд ажиллаж, багшилсан баялаг туршлагатай байх ёстой бөгөөд өөрийнхөө мэргэжлийн мэдлэг, давуу талыг  бусдад хүргэх холбогчийн үүргийг чадварлаг гүйцэтгэдэг, багшлахуйн төлөө гар, сэтгэл нийлэн зүтгэж яваа хамт олноо захиргааны ажилтнуудтайгаа сайтар холбож чаддаг хүн байх ёстой гэсэн байр суурь, багшийн мэргэжлийн хөгжлийн үзэл баримтлалаа яв цав тодорхойлсон хүн байхын чухлыг байнга онцлон ярьдаг.

Анжелагаас гадна тус институтэд сургалтын зөвлөх, судлаач 7 хүн  ажилладаг. Хоёр дэд захирал нь энэ бүтээлч багт мөн багтана.

Докторын түвшинд суралцаж байгаа 3 докторант мөн зөвлөхөөр ажиллаж байна. Өдөр тутмын үйл ажиллагаа, мэдээллийг хариуцсан ажилтнууд, Поллокийн туршилтын төв мөн тус институтэд багтана. Зав чөлөөгүй ажиллах энэ чадварлаг баг багш нарт зөвлөгөө өгөх ганцаарчилсан уулзалт, хөтөлбөрийн хөгжүүлэлт, суралцахуйн үйл ажиллагааны сургалтууд, их сургуулийн 24 кампустай холбогдож мэдээ мэдээлэл солилцох, зөвлөгөө чиглэл өгөх, багшлахуй суралцахуйн хамтын ажиллагааг үндэсний хэмжээнд өргөжүүлэх зэрэг олон ажлыг хийж гүйцэтгэнэ.

      Мөн боловсролын хөгжилд хувь нэмэр оруулах судалгаа шинжилгээний ажлыг ч орхигдуулахгүй. Зарим зөвлөхүүд нь үндэсний болон олон улсын эрдэм шинжилгээний сэтгүүл, хурлуудын редакцын гишүүнээр ажиллана. Өдөр бүр завгүй бас бүтээлчээр өнгөрөөнө.  Хажууд нь зүгээр суухын аргагүй ажилсаг хүмүүс.

Тус институтийн дэд захирал, дэд профессор Ларкин Хүүд, 2010 оноос энэ төвд ажиллаж байна. “Сайн багш, чадварлаг профессор болгон багшлахуйд замчлагчид-боловсролыг хөгжүүлэгчид байж чаддаггүй” гэдгийг дурдаад дээд боловсролын салбарт багшийн мэргэжлийн мэдлэг, ур чадварыг сайжруулахаар эрмэлзэж байгаа боловсролын хөгжүүлэгчид нэн тэргүүнд бусдад туслах хүсэл эрмэлзэлтэй байх ёстой, бусдад туслах нь өөрийн үндсэн мэргэжлийн чиглэлээр судалгаа шинжилгээ хийх цагийг багасгаж, багшийн албан тушаалын ангиллаа ахиулах  хугацааг нь удаашруулдаг боловч өөрийнхөө амжилтыг хойш тавих тэр чин сэтгэл л баг хамт олныг хөгжүүлэхэд хөтөлдөг гэж тэрээр хэлдэг юм. Багшийн мэргэжлийн хөгжлийг дэмжих ажилд зүтгэж байгаа олон багш, боловсролын хөгжүүлэгчид өөрийн цаг хугацааг бусдад сайн дураараа зориулан хандивлаж энэ үйлсэд  харамгүй зориулж байдгийг тэр мөн дурдсан. Монголд ч мөн  их дээд сургуульд багшийн хөгжлийн чиглэлээр ажиллаж байгаа олон багш нар ийм сэтгэл, зүтгэлтэй байгаа даа гэх бодол ярилцах явцад төрж байлаа.

Институтийн стратеги төлөвлөгөөнд олон янз байдал, тэгш оролцоог хангах тухай онцгойлон тусгасан. Ялгаатай байдлыг хүлээн зөвшөөрөх, суралцагчдыг тэгш хамруулах арга зүйн асуудлаар олон сургалтуудыг зохион явуулж байна.

     Тус төвийн дэд захирал Биате Бруноу, зөвлөх Мэри Анн Тобин болон докторант зөвлөхүүд багш нарт сонирхолтой, олон талт, тэгш хүртээмжтэй суралцах боломжийг сонгох, санал болгоход дэмжлэг үзүүлэхэд анхаарлаа хандуулж иржээ. Мэри Анн  өөр өөр хэлээр ярьдаг, ялгаатай соёлтой, коллежид суралцах арга барилын хувьд янз бүрийн түвшний бэлтгэлтэй, долоо хоногт дунджаар 30-аас дээш цаг ажилладаг, хүүхэдтэй, заримдаа ахмад настныг асран халамжлах үүрэг хариуцлага хүлээдэг, хөгжлийн бэрхшээлтэй зэрэг ялгаатай нөхцөл байдлаас нэг ангид орж ирж байгаа оюутнуудыг багш  зөв ойлгож, хамтран ажиллахад анхаарал хандуулах нь зайлшгүй шаардлагатай гэж үздэг. 

Багшлахуй суралцахуйн төв байгуулахад юуг анхаарах, дөнгөж байгуулагдаж буй их, дээд сургуулиудын төвүүд  өөрийн чиг баримжаа, стратеги төлөвлөлтөө хийх, алсын хараа, эрхэм зорилго, цаг үеийн зорилтоо хэрхэн тодорхойлох зэргийг өөрийн туршлага, судалгаа шинжилгээндээ тулгуурлан бичсэн  сонирхолтой номыг тус институтийн судалгааны зөвлөх, профессор Лаура Круз хамтран зүтгэгчдийнхээ хамт бичсэн байна.

Тэрээр Багшлахуй суралцахуйн төв өөрийн төсөв, хүрч болох үр дүнгээ тодорхойлж хийж чадах, үр дүнг нь хэмжиж болох тэр алхмаас эхлэх хэрэгтэйг өөрийн бүтээлдээ тэмдэглэсэн байдаг. Түүнийг хамт олон нь зогсолтгүй, цуцалтгүй  ажиллагч гэж хэлдэг. Багш нарт зөвлөх, сэтгүүлийн редакцад ажиллах, судалгааны бүтээл бэлтгэх, хэвлүүлэх, гадаад  дотоодод хурал зөвлөгөөнд оролцох олон ажлыг түүртэлгүй амжуулдаг тэр бээр хамтрагчидтайгаа төсөл, судалгаа хийхдээ хэрэглэдэг хамтран унших, бичих дэвшилтэт аргыг онцолсон юм. Ачаалал ихтэй, завгүй ажлын үед долоо хоногт ердөө хоёр цаг цахимаар холбогдоод камераа хаачхаад хийж байгаа судалгааны чиглэлээрээ хамтдаа унших, харилцан санал солилцох нь үр бүтээлтэй байдаг гэж тэр хэлсэн. 

Тус институт цаашид багшлах сонирхолтой ахисан түвшний оюутнуудыг дэмжих, тэднийг багшлахуйд хөтлөх ажлыг мөн хийж хэрэгжүүлдэг. Час Брау өнгөрсөн хугацаанд 10 гаруй докторант оюутнуудыг тус төвд удирдах, чиглүүлэх ажлыг хийж байна.  

Докторын сургалтын цагаа дуусгасан докторантууд  эрдмийн зэргээ хамгаалах хүртлээ долоо хоногт 20 цаг тус төвд зөвлөхөөр ажиллаж, цалинжих боломжтой. Жил бүр 2-4 докторантыг шалгаруулан авдаг. Залуу үетэй хамтран ажиллахад тэднээс олон зүйлийг сурч мэдэн, шинэ үеийн залуусыг ойлгох боломж олгодог гэж Час дурдсан юм. Түүний удирдсан олон докторант өөр өөрийнхөө амжилтын замыг эхлүүлж АНУ-ын шилдэг их, дээд сургуулиудын багшлахуй суралцахуйн төвүүдэд үр бүтээлтэй ажиллаж байна. Шрэйрийн багшлахуйн төгс чадварын институт ирээдүйн  боловсролын хөгжүүлэгчдийг ч мөн бэлтгэж байна. 

      Хамт олондоо багшлахуйн ур чадвараа дээшлүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлдэг, хөдөлмөрч, халуун дулаан, эвсэг бүтээлч  энэ хамт олон багшлахуйн төгс чадварт багш нарыг хөтлөхөөр уйгагүй ажиллаж байна. Монголын дээд боловсролын багшийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэх, хувь нэмэр оруулахад мэдлэг туршлагаа харамгүй хуваалцахад хэзээд бэлэн энэ чадварлаг багийн амаргүй атлаа буянтай үйлсэд амжилт хүсэж, талархал илэрхийлж энэхүү товч нийтлэлээ жаргаая.

2023-2024 оны Хампри хөтөлбөрт оролцогч
Батсайханы ОДГЭРЭЛ
АНУ, Пеннсильвани муж улс
Стэйт Коллеж
2024.06.03