Ахмадуудын тэтгэврийг 500 мянгад хүргэх ёстой гэж жагсаал, суулт хийж, шаардлага хүргүүлсэн хүн Г.Хажидмаагаас өөр байхгүй. Энэ зорилгодоо хүрч, үгээ төрд хүргэн ахмадуудын авах мөнгийг 500 мянгад хүргэж чадсан. Тэрбээр ингээд зогссонгүй ахмадын асрамжын газар нээхээр ажиллаж байгаа талаар нь тодруулж, ярилцлаа.

-Яагаад заавал ахмадын асрамжын газар барихаар болсон юм бэ?

-18 онд Би ахмадуудын тэтгэврийн зээлийг яагаад төрөөс тэглэж болохгүй гэж гээд Засгийн газар шаардлага өгч байх үед Монголын улсын ахмадуудад дэлхийн шаардлага хангасан асрамжийн газар, төв хэрэгтэй юм байна гэж харж байсан. Түүнээс хойш судалсан Өнөөдрийн Монгол Улсын бүтээн байгуулалтыг одоогийн 300 мянган төгрөгийн тэтгэвэр авч байгаа ахмадуудад л хийж бүтээж залуу насаа өнөөдрийн энэ Монгол Улсын төлөө зарцуулж зүтгэсэн шүү дээ.Гэтэл тэтгэвэр тэтгэмжийг нь үе үеийн Засгийн газар өгөхдөө хэт зөрүүтэй олгож байна. Бас л тэтгэвэр тэтгэмжийг нь нэмээд өгчихвөл гээд 19 оноос хойш Ундармаагаас улсын 350 тэрбумыг татаж тэтгэвэр нэм гэж ачуулж гулдчуулж Цагдаа нарын асар их дарамтад дор шантрахгүй шаардлага өгсөөр байж жагсаал цуглаан хийх хэмжээнд хүргэж Төр эргэх хэмжээнд хүрч байж хэдэн хувь нэмүүллээ.

Улсад бүх насаараа Нийгмийн даатгал төлж тэр мөнгөө бүрэн авч чадахгүй ахмадууд энэ хорвоог ч орхиж байна. Монгол Улс хүнлэг энэрэнгүй гэдэг ч Ахмадуудын туулж байгаа Нийгмийн амьдрал дэндүү хатуу харигас байна. Хамрах яам газрууд нь ч ахмадуудыг тоохгүй. Сүүлийн үед үр хүүхэд нь хүртэл эцэг эхээ зодлоо гэх чих дэлссэн аймшигт мэдээ их гарах болж. Төр ахмадуудаа халамжлах үүрэгтэй Улсын их Хурлын гишүүд нь хийж чадахгүй байгаа юм чинь Энэ ажлыг нь санаачлаад иргэн аж ахуйн нэгжүүдтэй хамтарч хийж өгөөд дэлхийн стандарт шаардлага хангасан ахмадын асрамжийн газар болгоод төрд өгнө.

-Бүтээн байгуулалт хэзээ эхлэх вэ. Дэмжиж байгаа байгууллага, албан тушаалтан байгаа юу?

– Эртнээс төлөвлөж байсан ажлуудын минь нэг. Тэтгэвэр нэмүүлэх ажил бүтэмжтэй болсноос хойш, тодруулбал 2022.01.29-с иргэд дэмжиж байгаагаа маш их илэрхийлэх нь үнэхээр ийм төв Монгол Улсад хэрэгтэй байгааг харуулж байна. Би мэдээж ганцаараа энэ том бүтээн байгуулалтыг босгож чадахгүй шүү дээ. Тиймээс Монгол хүн бүр энэ үйлсэд минь тус болж нэгдээрэй гэж бас хичээнгүйлэн гуйж байна.

-Асрамжын газар байгуулахад бэрхшээл тулгарч байна уу?

-Хотын дарга болон Нийслэлийн газрын албанаас бүтэн жил газар гуйсан боловч өгсөнгүй. Байгаль орчны яамны сайдад хүсэлт өгсөн уулзах цаг товлосон байгаа.
Буяны үйлсэд ч төр захиргааны байгууллага хахууль өгөхгүй бол хөдлөхгүй болсон юм билээ. Ийм л нийгэмд амьдарч байна шүү дээ. (санаа алдав)

-Монголд Батсүмбэрийн ахмадын асрамжын газар үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Энэ нь хангалтгүй юу?

-За одоо бол Монгол улсад зөвхөн ганцаар амьдардаг 40 мянган ахмадууд байдаг юм байна. Энэ хүмүүс шууд эмзэг бүлэгт орж байна. Гэхдээ энэ тоонд хамрагдаагүй олон ч хүн байгаа байх. Харин Батсүмбэрийн асрамжийн газар 18-80 гаруй насны 160 гаруй асруулагч амьдардаг ийм л нөөцтэй байна Монгол Улс бусад ахмадууд нь очих ч газар үгүй. 2024 онд энэ газар зуун жилийн ойгоо тэмдэглэнэ. Яагаад 24 онд шинэ асрамжийн газартай болж болохгүй гэж. Монголд ганц байгаа энэ Ахмад настны үндэсний төв нь Хөдөлмөр хүн ам нийгмийн хамгааллын яаманд харьяалагддаг. Эрүүл мэндийн яамд хамааралгүй тул эрүүл мэндийн үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрөлгүй хэдий ч эмч нар нь 160 гаруй асруулагч, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд эрүүл мэнд, сувилгааны үйлчилгээ үзүүлдэг. Тэгэхээр Монгол Улсын ахмадуудын асрамжийн газар нь шаардлага хангасан эмнэлэг ч хажууд нь үгүй гэсэн үг. Энэ газар бие махбод эсвэл сэтгэцийн хувьд цоо эрүүл хүн ирдэггүй гэдэг. Ихэвчлэн хоёроос гурван өвчин хавсарсан, хэвтрийн цооролттой, хавдартай, тураалтай, харвалт өгсөн, сэтгэцийн эмгэгтэй, хөгжлийн бэрхшээлтэй, архины хамааралтай гээд биеэ авч явах чадваргүй, асаргаа сувилгаа шаардлагатай хүмүүс ирдэг байна. Тус төвийн эмч нарын ярианаас “160-аад ахмадуудад дотоод нөөцөд тулгуурлан эмчилгээ хийдэг” гэж хэвлэлд яриа өгсөн байгаагаас харвал Монгол Улсад дэлхийн стандарт шаардлага хангасан асрамжийн газар хэрэгтэй байгааг харуулж байгаа юм. Мөн Настай хүмүүсийн асаргаанд сэргээн засах эмчилгээний тоног төхөөрөмж, түргэний тэрэг нэн түрүүнд байх ёстой атал эдгээрээс аль нь ч байдаггүй юм билээ. Улсаас олгох зүйл нь хомс иргэн аж ахуйн нэгжүүдийн хандиваар л үйл ажиллагаа явуулдаг гэхэд болох юм билээ. Уг төвд Бидний төсөөлөөгүй амьдрал эд өрнөдөг гэж болно.

Олон улсын жишигт ахмад настан, сэтгэцийн эмгэгтэй хүмүүс, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн асрамжийн газар тусдаа байдаг бол манайд энэ бүгдийг нэгтгэчихсэн. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийг 18 нас хүрэнгүүт энэ Ахмад настны үндэсний төврүү илгээнэ, сэтгэцийн эмгэгтэй хүмүүс, ахмад настан, архины хамааралтай хүмүүс ч энд асруулна. Тус төвийн асруулагчийн 70 хувь нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, тэдгээрийн 50 хувийг хэвтрийн буюу байнгын асаргаа шаардлагатай хүмүүс бүрдүүлдэг. Энэ бүгдийг шийдсэн төв Монгол Улсад нэн шаардлагатай байна гэж үзсэн учир дэлхийн стандарт шаардлага хангасан асрамжийн газар барих ёстой юм байна гэж энэ ажлыг санаачилсан юм. Жишээ нь Боловсон хүчний хүрэлцээ хүртэл энэ төвд хомс. Дэлхийн жишигт 15 хүнд нэг нийгмийн ажилтан оногддог бол манайд 160 гаруй хүнд гурван нийгмийн ажилтан, нэг захиргаа нийгмийн оролцооны ажилтан, нэг сэтгэл зүйч, эмчилгээ, асаргааны 15 хүн ажилладаг. Оройн зургаан цагаас хойш эндхийн асруулагчдийг нэг сувилагч, нэг жижүүр, хоёр асрагч хянаж үлддэг нь тун хангалтгүй байдаг гэнэ. Асрамжийн газрын ажилчдын амьдрах орон байр, хүүхдийн цэцэрлэг, сургууль гээд нийгмийн асуудал шийдэгдээгүй учраас хүн тогтож ажиллах бэрх, асрагчийн орон тоо үргэлж хүрэлцээгүй аж. Сардаа 400 мянган төгрөгний төлөө сэтгэцийн эмгэгтэй, хэвтрийн хүмүүсийг асарч, ачаалаа дийлэхгүй байгаа хүмүүсийг харахад хэцүү. Асрагч, сувилагчдын ажлын орчин нь хортой нөхцөл дотроо сэтгэл зүй, физиологийн хүчин зүйлсийн ангилалд оруулах шаардлагатай. Бусад орны ийм төвүүд нь вант улс шиг л байдаг юм билээ. Иргэн төвтэй улс орон Манай орны хажууд ахмадуудаа үнэхээрийн сайн харж халамжилж байна.

-Бусад улсад ямар байдаг юм бол?

-Жишээ дурдая. Швед улс ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрүүл мэнд, нийгмийн асуудалд төрийн зүгээс ихээхэн ач холбогдол өгч тусгай бодлого хэрэгжүүлдгийн жишээ нь 1992 оноос ахмад настны үйлчилгээнд “Edel Reform”-ийн өөрчлөлт хийж урт хугацааны эмчилгээний системийг хэрэгжүүлж эхэлсэн явдал юм. Тус улсын 65-аас дээш насны 93 мянган ахмад настан асрамжийн газар амьдардаг гэсэн 2012 оны статистик бий. Шведийн ахмадын асрамжийн үйлчилгээг гэрээр нь асрах үйлчилгээ, ахмадын өдөр өнжүүлэх, senior housing буюу 55-75 насны ахмадын нийтийн байр, 80-аас дээш настны асрамжийн газар, тусгай хэрэгцээт хүмүүсийн асрамж зэргээр ялгаж болно.
Бид хүүхдээ өндөр өнжүүлэхэд явуулдаг бол Шведэд өндөр настнуудын өдөр өнжүүлэх үйлчилгээ гэж бий. Асрамжийн газруудын хоол хангамжийн үйлчилгээ, эрүүл мэндийн үзлэг, ахмадын дасан зохицох сургалт, нийтийн тээврийн үйлчилгээ зэрэг бүхий л үйл ажиллагааг хуульчилж өгсөн. Монгол Улсын иргэн бүр хамтдаа энэ сайн үйлсэд нэгдэж тус дэм болоорой гэж дахин дахин хичээнгүйлэн гуйж байна.