-Ажлын карьераа хэрхэн эхлүүлж байв. Өнөөдрийг хүртэл өсч хөгжиж ажиллахад танд хамгийн ихээр нөлөөлсөн зүйл юу вэ? 

-Төгсөх курсын оюутан байхдаа “Монгол машин концерн” ХХК-д Цахилгааны инженерээр ажиллаж ажлын гараагаа эхэлсэн. Оюутан байхаасаа ажиллаж эхэлсэн болохоор, мөн мэргэжлээрээ ажиллаж эхэлсэн учраас багагүй туршлага хуримтлуулсан гэж боддог. Дараа нь “Таван богд моторс” ХХК-ийн Худалдааны төвийн барилга угсралтын ажил дээр хяналт тавин ажиллаж байсан. Мөн “Найрамдал” зуслан төсөл дээр Японы инженерүүдтэй хамтран 110 кВ-н хуваарилах байгууламжийн төслийн удирдагчаар томилогдон төслийг амжилттай хэрэгжүүлж дуусгасан. Өнөөдрийг хүртэл өдий дайтай яваа маань эзэмшсэн мэргэжил минь л гэж бодож мэргэжлээрээ эрчим хүч, барилгын салбартаа тасралтгүй ажиллаж байна. Төр, хувийн хэвшилд ажиллах хугацаандаа Шинэ төмөр замын төсөл, Нефть боловсруулах үйлдвэр, Зэс боловсруулах үйлдвэр, Нарны зайн станц төсөл, үйлдвэрийн барилга зэрэг улс орны томоохон бүтээн байгуулалтын төслүүдийг удирдлагаар ханган, баг, хамт олонтойгоо амжилттай ажиллаж байсан. Энэ төслүүдэд хариуцан ажиллах боломж олгосон хамт олон, удирдлагууддаа, хамтран ажилласан баг хамт олондоо маш их талархаж явдгаа энэ ташрамд хэлмээр байна.

-Олон төсөл удирдаж байсан хүний хувьд төслөөс суралцдаг гол зүйл юу вэ? 

-Төсөл бүр өөрийн гэсэн онцлогтой. Одоо хэрэгжүүлж байгаа төслүүд маань ч гэсэн өөр өөрийн гэсэн онцлогтой байна. Тухайлбал, “Солонго 1, 2” төсөл гэхэд ухаалаг технологийг илүү сайн шингээж байгаа бол “Залуус” хороолол маань технологийн парк, үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулах зэрэг IT тал руугаа байх жишээтэй. Тэгэхээр төсөл бүр онцлогтой, аливаа төслийг удирдах, том багийг удирдан ажиллахад онцлог зүйлс байлгүй яах вэ.

-Гадны хэчнээн улс орноор ажлын болон аяллын шугамаар явж байсан бэ. Танд хамгийн сайхан сэтгэгдэл үлдээсэн ямар хот байна вэ? 

-Ер нь ажлын болон аяллын шугамаар нэлээд олон оронд очиж үзсэн. Тэгэхдээ хамгийн анхны ажлын томилолт маань хувийн хэвшилд ажиллаж байхад маань тохиосон. Германы Берлин болон Дрезден хотуудад томилолтоор ажиллаж байсан маань сэтгэлд их тод үлдсэн байдаг. Учир нь Герман бол шинжлэх ухаан, технологийн салбарт тэргүүлэгч орнуудын дунд жагсдаг, эрчим хүч, барилгын салбар нь ч өндөр хөгжсөн улс. Тодруулбал, 1970-аад оноос эрчим хүчний үр ашгийн үзүүлэлт, тавигдах шаардлага, шалгууруудыг тавьж эхэлсэн, норм норматив, стандартыг ягштал баримталдаг учраас л дөнгөж төгсөөд ажиллаж байгаа инженерт тэгж тод үлдсэн байх.

-Та хэр ачаалалтай ажилладаг вэ. Оюун санаагаа цэгцлэх, өөрийгөө цэнэглэх зав хэр байдаг вэ? 

-Ерөнхийдөө ажил хийж байгаа бүх л хүнд их, бага ачаалал үүсэх нь мэдээжийн хэрэг. Миний хувьд сагсан бөмбөг тоглох, ууланд алхах зэрэг спортоор хичээллэх их дуртай. Их ажлын дараа хамт олонтойгоо заал авч, стрессээ тайлдаг даа. Байгууллагын хөгжил болон амжилтад хамт олны харилцаа, уур амьсгал маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг шүү дээ. Тиймээс хамт олноороо заал авч, спортоор хичээллэх нь уур амьсгалыг бүрүүлэхийн зэрэгцээ эрүүл мэндэд ч чухал ач холбогдолтой гэж үздэг. Барилгын салбарын аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын дунд жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулагддаг “BARILGA BASKETBALL 2022” сагсан бөмбөгийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс манай эрэгтэй баг мөнгөн медаль хүртэж амжилттай оролцсон.

-Ур чадварын хувьд өөрийгөө хэрхэн хөгжүүлдэг, хэр цагийн менежменттэй хүн бэ? 

-Салбарынхаа хууль тотоомж, дүрэм журам, стандарт, норм норматив гээд бүх л бичиг баримттай танилцаж, тухай бүрт нь сургалтад хамрагдаж, орчин үетэйгээ хөл нийлүүлэн  ажиллаж, сурч боловсрохыг хичээдэг. Цагийн менежментийн тухайд бол долоо хоногоор төлөвлөгөөгөө гаргаж, ажлуудаа эрэмбэлдэг. Үр дүнтэй цагийн менежментийн нууц нь зорилго ба чухлыг чухал бусаас ялгах чадвар гэсэн байдаг шүү дээ.

-Байгууллага амжилттай байхын суурь нь сайн баг, хамт олон байдаг тул багаа хэрхэн бүрдүүлдэг вэ?

-Хүн бүр нэг зорилгын төлөө, нэг тэмүүлэл дор хүчээ дайчлан ажилладаг, багийн гишүүн бүр давуу тал, мэдлэг чадвараа дайчлахын зэрэгцээ бүгд бие биеэ маш сайн ойлгодог байх нь сайн баг, хамт олны шинж гэж би хувьдаа боддог. Манай баг, хамт олон ч байгууллагын зорилгоо биелүүлэх, шинэ төсөл хөтөлбөрүүдээ хэрэгжүүлэхийн төлөө гар, сэтгэл нийлэн ажиллаж байна.

-Барилгын салбарын өнөөгийн байдлыг та юу гэж дүгнэж байна? 

-Манай улс зах зээлийн нийгэмд шилжээд 30 орчим жил болсон байна. Энэ хугацаанд барилгын салбарын хөгжил сайн байсан гэж боддог. Өмнө нь хятадууд л барилга барьдаг байсан бол одоо дотоодын хувийн хэвшлийнхэн маань өөрсдөө барьж байна. Барилгын материалын сонголтууд их болсон, зураг төслийн багийнхан маань ч олон улсын хэмжээний чанартай зургуудыг хийж байна. Цементийн үйлдвэр гэхэд л жилдээ 4.3 орчим сая тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай болсон зэрэг чамлахааргүй амжилтууд гарсан байна. Барилгын салбарын хөгжлийн томоохон шийдвэрүүдийн нэг бол ипотекийн зээл. Энэхүү зээл гарснаар барилгачдын барилга барих хурд, борлуулалт нэмэгдсэн. Нөгөө талаас иргэд орон сууцтай болох боломжууд нээгдсэн. Зээлийн хүү буурч, 6 хувь болж өрхийн орлогын харьцааг шинэчилснээрээ залуу гэр бүлүүд зээлд хамрагдах бүрэн боломжтой болсон.

-Барилга, бүтээн байгуулалтын салбар улс орны эдийн засагт чухал байр суурь эзэлдэг.  Үүн дээр таны бодлыг сонсъё? 

-Барилгын салбар гэдэг улс орны хөгжлийг тодорхойлдог гол түлхүүр салбаруудын нэг. Энэ салбарт шууд болон шууд бусаар нийт 100 орчим мянган хүн ажиллаж, хөдөлмөрлөж байна. Шинэ барилга баригдах бүрт түүнийг дагаад барилгын материалын үйлдвэрүүд ажиллаж байдаг. Мөн шинэ байранд орж буй айл өрх бүр шинэ тавилга, ахуйн хэрэглээний бүхий л зүйлсийг худалдан авдаг тул энэ бүхнийг үйлдвэрлэж, худалдан борлуулж байгаа байгууллагуудын бараа бүтээгдэхүүн эргэлтэд орж байдаг. Энэ нь эдийн засгийг хөдөлгөдөг нэлээд том хүч юм. Дээрээс нь улсын төсвийн хөрөнгөөр баригдаж буй сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгийн барилгууд ашиглалтад ороход шууд байдлаар ажлын байр нэмэгддэг. Тиймээс барилгын салбарын нийгэм, эдийн засагт үзүүлж буй хувь нэмэр өндөр гэж хувь хүнийхээ зүгээс хардаг.

-“Төрийн орон сууцны корпораци” ТӨХХК гэх энэ байгууллагын төрийн чиг үүрэг нь юу вэ?

-“Төрийн орон сууцны корпораци” ТӨХХК нь 2006 онд Засгийн газрын 37 дугаар тогтоолоор “Орон сууцны үндэсний төв” нэртэйгээр байгуулагдсан. Хүн амыг хямд өртөгтэй, чанартай орон сууцаар хангах төрийн бодлого, төрөөс зорилтот бүлгийн иргэдийг орон сууцаар хангах хөнгөлөлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх чиг үүрэг бүхий аж ахуйн тооцоот компани юм. 2021 оны 10 дугаар сарын нэгний өдөр “Компанийн зохион байгуулалтын бүтэц, орон тооны дээд хязгаарыг батлах тухай” 14 дүгээр тогтоолыг батлан, бүтцийн өөрчлөлт хийгдэж 3 газар, 1 хэлтэстэйгээр, орон тооны дээд хязгаарыг үндсэн ажилтан 35, гэрээт ажилтан 15 байхаар тогтоосны дагуу ажиллаж байна.

2006-2009 онд “40 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлж, жилийн 11 хувийн хүүтэй моргейжийн зээлийг 1,620 өрхөд олгосон. 2010-2014 онд “4,000 орон сууц” төслийг амжилттай хэрэгжүүлж, 4,500 гаруй төрийн албан хаагчид 8 хувийн хүүтэй зээл олгосон. 2011-2014 онд “100,000 айлын орон сууц” хөтөлбөрийн хүрээнд 1,305 өрхөд 8 хувийн зээлийг олгосон. Цаашлаад “Буянт-Ухаа 1”, “Буянт-Ухаа 2”, “Аймаг бүрт 1000 айлын орон сууц” төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, тухайн онуудад 7,111 айлын орон сууцыг барьж иргэдийг орон сууцжуулсан, 7,635 иргэнд ипотекийн зээлийг олгосон бөгөөд нийтдээ 15,000 орчим иргэн буюу тэр тооны айл өрхийг орон сууцжуулсан байна.

-Танай байгууллагын зорилго нь зорилтот бүлгийн иргэдийг орон сууцаар хангах хөнгөлөлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх гэлээ. Түүнийг нь ямар зарчмаар шийдвэрлэн ажиллаж байна?

-Бидний хэрэгжүүлдэг нэг ажил нь Засгийн газрын тогтоолоор “Төрийн түрээсийн орон сууцны сан”-д бүрдүүлсэн орон сууцад зорилтот бүлгийн иргэдийг сонгон шалгаруулж, оруулах ажил байдаг. “Төрийн түрээсийн орон сууцны сан”-д нийт 1,512 айлын орон сууц байгаагаас 725 нь орон нутагт үлдсэн хувь нь “Буянт-Ухаа 2”, “Хангай” хотхонуудад байдаг. 2019 онд Засгийн газрын тогтоолоор “Түрээслээд өмчлөх журам” батлагдсан. Энэ хүрээнд түрээсийн орон сууцад оршин суугчид хоёр нөхцлөөр тухайн сууцаа өмчлөх боломж бүрдсэн.

Энэ мэтчилэн “Түрээсийн орон сууц”, “Түрээслээд өмчлөх орон сууц” хөтөлбөрийг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлбэл зорилтот бүлгийн иргэд орон сууцад хамрагдах боломж бүрдэнэ. Сайны хажуугаар саар гэгчээр байгууллагын нэрийг ашиглан, залилангийн гэмт хэрэг үйлдэж, иргэдийг хохироож байгаа гэмт этгээдүүд цагдаагийн байгууллагад шалгагдаж байна. Тиймээс иргэд маань энэ мэтийн гэмт этгээдүүдээс болгоомжилж, эд хөрөнгөөрөө хохирохгүй байх тал дээр анхаарахыг энэ ташрамд сануулж байна.

-Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт гэх томоохон ажил байдаг. Энэ ажлыг ипотекийн зээлтэй уях шаардлагатай болов уу гэж хардаг. Таны хувьд? 

-Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт гэдэг их хүнд, томоохон төслийн нэг. Айлуудыг нүүлгэнэ, тухайн газраа халдваргүйжүүлнэ. Нүүлгэсэн айлаа барилга ашиглалтад орох 2 жил буюу 24 сарын хугацаанд сар бүр түрээс төлдөг түрээсийн байранд оруулж, төлбөрийг нь дахин төлөвлөлтөд орсон компани өөрөө төлдөг. Тэгэхээр дахин төлөвлөлтийн ажлыг гүйцэтгэж байгаа байгууллагуудыг төр засаг, нийслэлийн зүгээс бодлогоор дэмжих нь зөв болов уу.

Тухайлбал, гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн төсөлд шалгарсан компаниудад ипотекийн зээлийн эх үүсвэрийн тодорхой хувийг гаргаж өгөх. Жишээлбэл, жилд 700 орчим тэрбум төгрөгийн санхүүжилт гардаг байлаа гэж бодоход түүний 200 тэрбумыг дахин төлөвлөлтийн компанид хуваарилах шийдвэрийг гаргаж өгснөөр тэдгээр компаниудад ажиллах урам зориг нэмэгдэж, борлуулалтад нь ямар нэгэн асуудал үүсэхгүй гэдэг итгэл үнэмшилтэй болно. Мөн гэр хорооллын төлөвлөлтийн ажилд олон компани орохын хэрээр агаар, хөрсний бохирдол тодорхой хэмжээнд багасна. Агаар, хөрсний бохирдол бууруулах ажилд оролцож байна гэдэг үүднээс зээлийн хүүг нь ч багасгах боломжтой болох байх.

-Агаар, хөрсний бохирдлыг бууруулах ажлын хүрээнд дахин төлөвлөлтөөс гадна өөр гарц байна уу? 

-Ерөнхийдөө хэсэгчилсэн байдлаар хийн хэрэглээнд шилжих нь зөв байх. Тухайлбал, урд хөршийн хувьд агаарын бохирдлыг бууруулах үүднээс байгалийн хийн хэрэглээнд шилжих замаар нүүрсний хараат байдлыг багасгах гэж оролдож байна. Хэдий байгалийн хий ч мөн хүлэмжийн хийн ялгаралтад нөлөөлөх гол хүчин зүйл болж байгаа ч энэ нь нүүрснийхээс хоёр дахин бага байдаг юм байна. Болж өгвөл усан цахилгаан станц, салхины станцын хүчин чадлыг нэмэгдүүлж, сэргээгдэх эрчим хүчинд оруулах хөрөнгө оруулалтаа нэмэх нь нэг гарц шийдэл гэж бодож байна.

Үүнээс гадна шинэ технологийн эрчим хүчний хэмнэлттэй амины орон сууцуудад ипотекийн зээл гаргах ажилд банкуудыг татан оролцуулж, эрчим хүчний хэмнэлттэй амины орон сууц барьсан иргэдэд ипотекийн зээлийг олгоод эхэлбэл гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн орон сууцтай хосолмол байдлаар хэрэгжиж, утааны хувь илүү багасна.

Манай компани эрчим хүчний хэмнэлттэй амины орон сууцны төсөл дээр “Hybrid house” компани, “ТоС” холбоо, Германы Хамтын ажиллагааны нийгэмлэгтэй хамтран Чингэлтэй дүүргийн нутаг, Дэнжийн 1000-ын гэр хороололд эрчим хүчний хэмнэлттэй амины орон сууцны жишиг хотхоныг барьж, ашиглалтад оруулсан.

Эх сурвалж: barilga.mn сэтгүүл